Τσόσερ, Τζέφρι

(Chaucer, περ. Λονδίνο 1340 – περ. 1400). Άγγλος ποιητής. Από οικογένεια της εμπορικής αστικής τάξης μπήκε νεότατος στο αυλικό περιβάλον και έλαβε μέρος δύο φορές (1359 και 1369) σε πολεμικές εκστρατείες στη Γαλλία. Ολόκληρη τη ζωή του εργάστηκε στην υπηρεσία των Άγγλων βασιλιάδων (Εδουάρδου Γ’ και Ριχάρδου B’), που του είχαν εμπιστευθεί διοικητικά αξιώματα (ελεγκτής των πορθμείων του λιμένα του Λονδίνου, δικαστής στο Κεντ, υπεύθυνος των βασιλικών κτισμάτων), πολιτικές ευθύνες (βουλευτής της κομητείας του Κεντ) και διπλωματικές αποστολές. Είναι πιθανό σε μια από αυτές τις αποστολές να πήγε στο Μιλάνο το 1368 – για τον γάμο της κόρης του δούκα με έναν Άγγλο πρίγκιπα – και εκεί να συνάντησε τον Πετράρχη. Πήγε επίσης για οικονομικές ή πολιτικές διαπραγματεύσεις στην Γένοβα και στη Φλωρεντία το 1372-73, στη Γαλλία το 1377, στο Μιλάνο το 1378. Η ζωή αυτή, αφιερωμένη στην πολιτική και σε όλες αυτές τις δραστηριότητες, έδωσε την ευκαιρία στον Τ. να γνωρίσει ανθρώπους των πιο διαφορετικών στρωμάτων, καθώς και τη βαθιά και σίγουρη εκείνη αίσθηση της πραγματικότητας και των εκδηλώσεών της σε μια ατέλειωτη ποικιλία όψεων, που αντιπροσωπεύουν ένα από τα ουσιαστικά στοιχεία της πνευματικής του καλλιέργειας, μαζί με την αγάπη του για τις κλασικές σπουδές (είχε μεγάλη μόρφωση και ήταν γνώστης και μεταφραστής των Λατίνων κλασικών, ιδιαίτερα του Oβιδίου και του Βιργιλίου, και των πιο σημαντικών λογοτεχνικών, θρησκευτικών, φιλοσοφικών, ρητορικών και επιστημονικών έργων του Μεσαίωνα). Η γαλλική λογοτεχνία, πρώτη, είχε μεγάλη επίδραση στον Τ. (ιδιαίτερα το Μυθιστόρημα του ρόδου, που το μετέφρασε ο ίδιος) και υπάρχουν ευδιάκριτα ίχνη της –στα θέματα και στη μετρική– στα νεανικά του έργα, όπως το Βιβλίο της Δούκισσας (1369) και, ακόμα, στο Θρύλος τιμίων γυναικών (1386). Mάλλον όμως, περισσότερο και από τη γαλλική λογοτεχνία, τον επηρέασε βαθύτατα η γνώση των έργων του Δάντη, του Πετράρχη και του Βοκάκιου. Η επίδραση αυτή, ήδη αισθητή στο ημιτελές Το σπίτι της φήμης (που γράφτηκε πριν από το 1380), γίνεται πιο φανερή στο αλληγορικό Κοινοβούλιο των πουλιών (που γράφτηκε γύρω στα 1382) και, ακόμα περισσότερο, στο Τρωίλος και Χρυσηίδα (που γράφτηκε μεταξύ 1383 και 1385), εμπνευσμένο από τον Φιλόστρατο του Βοκάκιου. Ακόμα και στη σύλληψη του αριστουργήματος του Τ. –και ενός από τα αριστουργήματα όλων των λογοτεχνών του Μεσαίωνα– Ιστορίες του Καντέρμπερι είναι φανερή η ιταλική επίδραση. Πρόκειται για είκοσι τέσσερις νουβέλες –είκοσι δύο σε στίχους (ηρωικά δίστιχα) και δύο σε πεζό, από τις οποίες είκοσι μία είναι ολοκληρωμένες και τρεις ημιτελείς, μαζί με έναν πρόλογο– που ο Τ. συγκέντρωσε γύρω στα 1387 και που εκδόθηκαν μετά τον θάνατό του για πρώτη φορά το 1526. Η υπόθεση του έργου είναι η εξής: ο ποιητής ξεκινά για ένα προσκύνημα στο ιερό του Aγίου Τόμας Μπέκετ στο Καντέρμπερι και φαντάζεται πως βρίσκεται σε ένα πανδοχείο με περίπου τριάντα άλλους προσκυνητές, μεταξύ των οποίων ένας ιππότης, μια μοναχή, ένας καντηλανάφτης, μερικοί παπάδες, διάφοροι έμποροι, ένας μοναχός κ.ά.· όλοι αυτοί, με πρόταση του πανδοχέα, θα διηγηθούν ο καθένας, για ναπεράσουν την ώρα τους, δύο ιστορίες στην αρχή του ταξιδιού τους και δύο στην επιστροφή. Το πλαίσιο αυτό, τελείως όμοιο με του Δεκαήμερου, και η ιστορία της Γκριζέλντας (που στις Ιστορίες του Καντέρμπερι είναι εμπνευσμένη από το αριστούργημα του Βοκάκιου), δημιούργησαν το πρόβλημα της σχέσης μεταξύ των δύο έργων. Στενότερη όμως είναι η σχέση μεταξύ των Ιστοριών και της Θείας Κωμωδίας, γιατί το έργο του Τ. είναι κι αυτό ένα αληθινό προσκύνημα μέσα στη μεγαλύτερη ποικιλία ανθρώπινων τύπων. Οι ήρωές τους, που τους έχει διαλέξει ανάμεσα στους πιο διαφορετικούς χαρακτήρες και κοινωνικά στρώματα, είναι σχεδιασμένοι με ψυχολογική διεισδυτικότητα και μέγιστη δραματική δύναμη, σε τόνους που ποικίλλουν από το γκροτέσκ έως το διδακτικό, το σατιρικό, το ευτράπελο, το λυρικό. Η μεγαλύτερη αξία του T., μαζί με τη μεγάλη επίσης προσφορά του ότι πρώτος αυτός έφερε τη δημοτική αγγλική γλώσσα στα ύψη της ποίησης, βρίσκεται στο ότι μπόρεσε να κάνει τα έργα του μια σύνθεση της τυπικής ζωής της μεσαιωνικής αστικής τάξης που τότε γεννιόταν, όχι πια μεταφυσική ούτε θεολογική έκφραση του κόσμου, αλλά γήινη και χαρούμενα ανθρώπινη. Ο ποιητής Τσόσερ Τζέφρι έργο του μικρογράφου Οκληβ. Εθνική Πινακοθήκη, Λονδίνο (φωτ. από την έκδ. «100+1 χρόνια Ελλάδα»).